همه چیز درباره گفتار درمانی

همه چیز درباره گفتار درمانی

Blog Article

افرادی که دارای اختلالاتی در زمینه گفتار هستند برای درمان نیاز به گفتار درمانی دارند. گفتار درمانی یک شاخه بسیار تخصصی است که باید توسط گفتار درمانگرانجام شود و می‌تواند نقش مهمی در مداوای اختلالات گفتاری، زبانی، صدا و... ایفا کند. بسیار مهم است پیش از انجام گفتار درمانی افراد با مفهوم این برنامه درمانی و نکات مهم در رابطه با آن آشنا باشند تا بتوانند با آگاهی کامل جهت درمان اختلالات گفتاری اقدام کنند.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی یا «پاتولوژی گفتار و زبان» یکی از شاخه‌های توان‌بخشی به شمار می‌رود. این روش درمانی اختلالات مربوط به گفتار و زبان را آسیب‌شناسی می‌کند و به درمان این مشکلات می‌پردازد.
مشکلات گفتار می‌تواند به نحوه بیان، روان بودن گفتار، تشدید صدا و محدود بودن واژگان مرتبط باشد. در گفتار درمانی، متخصص آسیب‌شناس با استفاده از تکنیک‌های مختلف سعی می‌کند تا به بهبود توانایی مکالمه و استفاده از مهارت‌های زبانی بپردازد. تکنیک‌هایی که در گفتار درمانی استفاده می‌شوند با توجه به اختلال گفتاری زبان متفاوت هستند تا به بهترین شکل بتوانند نقش خود را در درمان مشکلات گفتاری ایفا کنند. این تکنیک ها در کلینیک گفتار درمانی آسان به صورت حرفه ای توسط متخصصین انجام می شود.

انواع گفتار درمانی
گفتاردرمانی به درمان انواع اختلالات ارتباطی میپردازد که باید حتماً با آنها آشنا بود. از جمله اختلالاتی که گفتاردرمانی به درمان آنها می پردازد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

گفتار درمانی جهت بهبود روانی گفتار
این روش در مورد کودکانی که در صحبت کردن روان نیستند و یا نمی‌توانند به راحتی صحبت کردن را جاری کنند، انجام می‌شود. این روش درمانی به خصوص برای لکنت زبان که شایع‌ترین اختلال روانی گفتار است، کاربرد دارد و به کودک کمک می‌کند تا بتواند کلمات و جملات را آسان و روان بیان کند.

بهبود تلفظ گفتار یا وضوح گفتار
بیان به توانایی فرد در تلفظ صحیح کلمات گفته می‌شود. کودکانی که دچار مشکلات مفصلی در ناحیه دهان هستند ممکن است در تولید برخی صداهای خاص دچار مشکل باشند. برای رفع این مشکل درمانگر از گفتار درمانی استفاده می‌کند تا بر روی آن صداهای خاص و گروه‌های عضلانی مورد استفاده برای تولید کلمات کار کند و آنها را بهبود بخشد.

درک زبان
یکی از مشکلات بسیاری از کودکان این است که در درک مطلب دچار مشکل هستند. مشکلات درک زبان شامل ناتوانی در درک زبان گفتاری یا نوشتاری است و هنگامی که کودک این مشکل را دارد با اینکه در گوش دادن و دریافت اطلاعات مشکلی ندارد؛ اما مغز کودک حرف‌های دیگران را به اطلاعات کاربردی تبدیل نمی‌کند.
یکی از شرایطی که می‌تواند منجر به مشکلات درکی زبان شود آفازی/ Aphasia نام دارد. به طور معمول این مشکل به دلیل دنبال آسیب مغزی رخ می‌دهد و می‌تواند باعث مشکل در خواندن، نوشتن و گوش دادن شود. به نظر می‌رسد در کسانی که دچار این مشکل هستند راه‌های ذهنی که به ارتباط افکار با زبان کمک می‌کنند از بین رفته‌اند و گفتار درمانگر کمک می‌کند این مشکل برطرف شود.

شناخت و ارتباطات
علاوه بر سایر مشکلات گفتاری و زبانی، کودک ممکن است با برخی از عملکردهای ذهنی که بر زبان تأثیر می‌گذارد نیز دچار مشکل شود. این مهارت‌ها شامل حل مسئله، حافظه و توجه است. به‌عنوان‌مثال کودکی که دچار آسیب مغزی شده ممکن است به دلیل آفازی دچار مشکلات درک زبان باشد؛ اما در کنار آن ممکن است مشکلات حافظه نیز داشته باشد که این مسئله یادگیری را پیچیده می‌کند. درمانگر کمک می‌کند که تمام این مشکلات به شکل جداگانه و در کنار یکدیگر درمان شوند.

صوت یا voice
مشکلات صدا و حجم شامل مشکلات زیروبمی صدا، لحن و بلندی صدای کودک در هنگام صحبت کردن است. به‌عنوان مثال برخی از کودکان ممکن است هنگام صحبت کردن به طور غیرعادی صحبت کنند یا ممکن است برای صحبت کردن به شکل آرام دچار مشکل باشند.
یکی از اختلال هایی که باعث می‌شود کودک در کنترل صدای خود دچار مشکل باشد «آپراکسی» نام دارد. در این وضعیت کودک با اینکه می‌داند چه چیزی می‌خواهد بگوید؛ اما به نتیجه نمی‌رسد. کودکان دچار این اختلال برای بهبود وضعیت تارهای صوتی به تمرینات صوتی، تمرینات ریتم گفتار و تمرینات جهت شکل دادن به گفتار با عضلات دهان نیاز دارند.

چه افرادی به گفتار درمانی نیاز دارند؟
می‌توان گفت هر فردی در هر سنی در صورت وجود مشکل در برقراری ارتباط به خصوص از راه گفتار و زبان باید از کمک گفتار درمان استفاده کند. باید در نظر داشت توانایی برقراری ارتباط در سنین زیر ۶ سال باید با توجه به سن کودک در نظر گرفته شود.
از جمله افرادی که نیاز به گفتار درمانی دارند موارد زیر هستند:

افراد دارای لکنت
افراد دارای مشکلات تلفظی
افراد کم توان ذهنی
افراد اوتیستیک (اوتیسم)
افراد دارای مشکلات شنوایی
افراد دیزآرتریک و آپراکسیک
افراد دارای اختلالات صوتی (مثل صدای خش‌دار و گرفته)
افراد دارای شکاف کام و لب
کودکانی که دچار تأخیر در گفتار و زبان
افراد دارای سرطان حنجره یا سرطان زبان یا سرطان گردن
افراد دچار مشکل در حیطه گفتار، زبان و بلع پس از صدمات مغزی (مانند سکته مغزی، تومور مغزی، ضربه‌مغزی، دمانس و…)
بیماران MS
بیماران پارکینسون
بیماران ALS
کودکان بیش‌فعال
افراد دارای سندروم داون یا سندروم‌های دیگر مانند سندروم ویلیامز

گفتار درمانی توسط چه کسی انجام می‌شود؟
بسیار مهم است که افراد برای درمان مشکلات گفتاری خود و یا کودکانشان به سراغ متخصصان این حوزه بروند. افرادی که به درمان اختلالات مربوط به گفتار، زبان و بلع می‌پردازند گفتار درمانگر، «پاتالوژیست گفتار و زبان» یا «آسیب‌شناس گفتار زبان» (SLP) نام دارند.
گفتار درمانگران در این رشته تخصصی در دانشگاه‌ها به تحصیل پرداخته‌اند و می‌بایست عضو سازمان نظام‌پزشکی کشور باشند. گفتار درمانگر پس از بررسی مشکل مراجعه‌کننده با متخصصان دیگری همچون متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص مغز و اعصاب، روان‌شناس، شنوایی‌شناس، متخصص اطفال، کادر درمانگر ذهنی و جسمی و فیزیوتراپیست در ارتباط خواهد بود تا بتواند به بهترین شکل به درمان مشکل فرد بپردازد. در کنار فعالیت‌های گفتار درمان همچنین می‌بایست اصلاحاتی نیز در محیط زندگی افراد صورت بگیرد تا اقدامات گفتار درمان بهترین نتیجه را ایجاد کند.

گفتار درمانی چگونه انجام می‌شود؟
پس از اینکه نوع اختلال گفتار فرد توسط متخصص مشخص شد گفتار درمانی برای کودکان و بزرگسالان به طور معمول به شکل‌های زیر انجام می‌شود:

گفتار درمانی برای کودکان
گفتار درمانی برای کودکان به طور معمول با توجه به نوع اختلال گفتار در یک کلاس، گروه کوچک یا تک‌به‌تک انجام می‌شود. تمرینات و فعالیت‌های گفتار درمانی بسته به اختلال، سن و نیازهای کودک متفاوت است. در گفتار درمانی برای کودکان، متخصص از طریق صحبت کردن و بازی کردن، استفاده از کتاب‌ها و عکس‌ها و بسیاری اشیا به تعامل با کودک می‌پردازد تا به این ترتیب به بهبود مهارتهای گفتار و زبان کمک کند. همچنین گفتار درمان تکالیف مختلفی را نیز برای کودک و والدین در نظر می‌گیرد تا در خانه روند درمان همچنان ادامه داشته باشد.

گفتار درمانی برای افراد بزرگسال
روند گفتار درمانی برای افراد بزرگسال نیز با بررسی نوع اختلال فرد آغاز می‌شود. تمریناتی که به طور معمول گفتار درمان برای افراد بزرگسال در نظر می‌گیرد موارد زیر هستند:

استفاده از روش‌های حل مسئله، حافظه و سازماندهی و سایر فعالیت‌ها در جهت بهبودارتباطات شناختی
به کار بردن تاکتیک‌های مکالمه برای بهبود ارتباطات اجتماعی
تمرینات تنفسی به منظور بهبود بلندی صدا و تشدید
تمریناتی برای تقویت عضلات دهان
اگر آسیب یا وضعیت پزشکی مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان باعث مشکلات بلع شده باشد، درمان ممکن است شامل بازآموزی عملکرد بلع نیز باشد.

گفتار درمانی باید از چه سنی شروع شود؟
اینکه چه زمانی گفتار درمانی باید آغاز شود با توجه به سن و اختلال گفتاری فرد متفاوت است. نکته بسیار مهم این است که باید درمان مشکلات گفتاری هرچه سریع‌تر آغاز شود. اگر والدین مشکلات زیر را در نوزاد و کودک خود مشاهده کنند باید هرچه سریع‌تر به گفتار درمان مراجعه نمایند:

مشکلات گفتاری در 1 سالگی تا 15 ماهگی
در این محدوده سنی در صورتی که کودک در بیان کلمات ساده مانند آب و بابا دچار مشکل باشد و یا نتواند جهت فهماندن منظور خود از حرکاتی مثل تکان سرودست یا اشاره با انگشت استفاده کند باید به گفتار درمان مراجعه کرد. همچنین اگر تولید صداها و اصوات توسط کودک بسیار محدود است این مشکل نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

مشکلات گفتاری در 18 سالگی تا دو سالگی
اگر در این دوران کودک در بیان بخش پایانی لغات مختلف مشکل دارد یا ترجیح می‌دهد از اشاره کردن به جای صحبت و بیان واضح خواسته استفاده کند یا تنها از عبارات دو یا چند کلمه‌ای محدود استفاده می‌کند باید این موارد را زنگ خطر در نظر گرفت.

مشکلات گفتاری در 2 سالگی تا 4 سالگی
در این سن مشکلاتی نظیر محدود بودن دایره لغات کودک، عدم توانایی کودک در جمله‌سازی ساده و عدم رساندن منظور از راه گفتار در بیشتر مواقع باید جدی گرفته شود.

مشکلات گفتاری در 4 سالگی تا 5 سالگی
در این بازه سنی مشکلاتی همچون تکرار مداوم صداها و کلمات، لکنت‌زبان، عدم توانایی کودک در تبعیت از دستور معلم یا والدین را باید جدی گرفت و برای درمان به گفتار درمان مراجعه کرد.
جدای از مشکلاتی که در کودکان بسیار شایع هستند در افراد بزرگسال همان‌طور که گفته شد دلایل متعددی می‌توانند باعث اختلالات گفتاری شوند که باید با مشاهده آنها هرچه سریع‌تر به گفتار درمان مراجعه نمود.

کلام پایانی
گفتار درمانی یک برنامه درمانی برای بهبود مشکلات گفتاری و یا زبان است. این برنامه درمانی می‌تواند هم برای کودکان دچار مشکلات گفتاری قابل انجام باشد و هم بزرگسالانی که به دلایل مختلف دچار اختلالات گفتاری شده‌اند. این برنامه درمانی توسط گفتار درمان انجام می‌شود و به شکل‌های مختلفی با توجه به اختلال گفتاری فرد صورت می‌گیرد. بسیار مهم است والدین در صورت تشخیص مشکلات گفتاری در کودک خود و یا بزرگسالان با دیدن این علائم در خود هرچه سریع‌تر به متخصص جهت بررسی دقیق‌تر مراجعه نمایند

منبع: https://asan-clinic.ir/blog/speech-therapy-articles/P18-speech-therapy-guide.html